ରଶ୍ମୀ ରକେଟରେ ମହିଳା ଖେଳାଳିଙ୍କ ଜେଣ୍ଡର ସମସ୍ୟା ଓ ସଂଘର୍ଷର କାହାଣୀ

ପ୍ରିଜମ୍ ନ୍ୟୁଜ ବ୍ୟୁରୋ:ଙ୍କ ଝିଅ ହେବା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇ ଥିବେ? ଯେତେବେଳେ କେହି କେହି କହୁଥିବେ, ‘ସେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ସ୍ତ୍ରୀ ନୁହଁନ୍ତି’ କିମ୍ବା ସେ ‘କେବଳ ଝିଅ ନୁହେଁ, ବରଂ ପୁଅ’। ଫିଲ୍ମ ରଶ୍ମୀ ରକେଟର ନାୟିକା ରଶ୍ମୀ ଭିରାଙ୍କୁ କିଛି ସମାନ ପ୍ରଶ୍ନର ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଏହି ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡିକ ହଠାତ୍ ତାଙ୍କ ଖେଳାଳି ଜୀବନକୁ ଏକ ସଙ୍ଗୀନ ମୋଡରେ ଆଣି ଠିଆ କରିଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ନା ସେ ଅଟକି ଥିଲେ ନା ନତମସ୍ତକ ହୋଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପରିଚୟକୁ ନେଇ ଉଠିଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ସେ ଧର୍ଯ୍ୟର ସହ ଦେଇଥିଲେ, ଆଉ ଜିତିଥିଲେ।
୧୫ ଅକ୍ଟୋବରରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିବା ତାପସୀ ପାନ୍ନୁଙ୍କ ଅଭିନୀତ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ରଶ୍ମୀ ରକେଟ୍ ହେଉଛି ଏକ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ବଲିଉଡ ମସାଲା ଫିଲ୍ମ୍ । ଯାହାକି କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଟିକେ ମେଲୋଡ୍ରାମାଟିକ୍ ପରି ମନେହୁଏ, କିନ୍ତୁ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ମହିଳା ଖେଳାଳିଙ୍କ ଏପରି ଏକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠିଛି ଯାହା ବୋଧହୁଏ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗୋପନ ରହିଥିଲା। ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ‘ଲିଙ୍ଗ ପରୀକ୍ଷା’ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଛି। ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ଜଣେ ମହିଳା ଭାବରେ ଜଣେ ମହିଳା ଖେଳାଳିଙ୍କ ଆହ୍ୱାନଗୁଡ଼ିକ ଚିତ୍ରିତ କରାଯାଇଛି।

ଖେଳର ନିୟମ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି, ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆଉ କିଛି…
ଆଜିର ସମୟରେ କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ର ନାହିଁ ଯେଉଁଠାରେ ମହିଳା ନାହାଁନ୍ତି। ସେମାନେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହିତ ସମକକ୍ଷ ହୋଇ କାମ କରୁଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ବୋଧହୁଏ କ୍ରୀଡା ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର କ୍ଷେତ୍ର ଯେଉଁଠାରେ ପୁରୁଷ ଏବଂ ମହିଳାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବିଧତା ଦେଖାଯାଉଛି। ଯେଉଁଠାରେ ଆଜି ବି ଖେଳାଳିମାନଙ୍କୁ ପୁରୁଷ ଏବଂ ମହିଳା ଭାବରେ ବିଚାର କରାଯାଏ। ଉଭୟଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ଖେଳ ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ମାନକ ସ୍ଥିର ହୋଇଥାଏ। ଏହା ପଛରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଶାରୀରିକ ଦକ୍ଷତା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ, ବିଶେଷ କରି ଆଥଲେଟିକ୍ସରେ। ପୁରୁଷ ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀର ଶରୀରରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହିଛି ସତ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ଜଣେ ପୁରୁଷ ଅପେକ୍ଷା ମହିଳା ଦୁର୍ବଳ। କିନ୍ତୁ ହଁ ଏହାକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବେ ଏଡେଇ ହେବ ନାହିଁ ଯେ ପୁରୁଷମାନେ ଶାରୀରିକ ସାମର୍ଥ୍ୟରେ ମହିଳାଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି।
ବୋଧହୁଏ ଏହା ହେଉଛି ଗୋଟିଏ କାରଣ, ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାରୀରିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେତୁ ପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ ମହିଳାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଖେଳିବାକୁ ଦେବା ଉପଯୁକ୍ତ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ନାହିଁ। ସେଥିପାଇଁ ଘୋଡା ଚଢ଼ିବ କିମ୍ବା ମିକ୍ସେଡ ଡବଲ୍ସ ଭଳି କ୍ରୀଡା ବ୍ୟତୀତ ଅଧିକାଂଶ କ୍ରୀଡ଼ାରେ ପୁରୁଷ ଏବଂ ମହିଳା ପୃଥକ ବର୍ଗରେ ଖେଳନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ସେଥିରେ ଥିବା ନିୟମ ଯାହା ଉଭୟଙ୍କୁ ଦୁଇଟି ଗୋଷ୍ଠୀରେ ବିଭକ୍ତ କରେ, ବେଳେବେଳେ ତାହା ମହିଳାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅନ୍ୟାୟ ହୋଇଥାଏ।
ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଯଦି ଜଣେ ମହିଳା ବର୍ଗୀକରଣ ନିୟମ ସହିତ ମେଳ ଖାଉ ନାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ସେ ମହିଳା ବର୍ଗରେ ଖେଳିପାରିବେ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ପୁରୁଷ ସମାନ ନିୟମ ସହିତ ମେଳ ଖାଉ ନାହିଁ, ତାଙ୍କୁ ତଥାପି ପୁରୁଷ ଭାବରେ ଖେଳିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଏ। ବୋଧହୁଏ ଏହି କାରଣ ହେତୁ ସେହି ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଅନେକ ସମୟରେ ବିବାଦ ଉପୁଜେ।

କ୍ରୀଡ଼ାରେ ‘ଲିଙ୍ଗ ପରୀକ୍ଷା’ର ଇତିହାସ:-
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ‘ଲିଙ୍ଗ ଯାଞ୍ଚ ‘ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଥିଲା ଏବଂ ମହିଳା ଖେଳାଳିଙ୍କୁ ଏହି ‘ଲଜ୍ଜାଜନକ’ ପରୀକ୍ଷା ଦେଇ ଅନେକ ସମୟରେ ଗତି କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ଏହାକୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖି ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଆୟୋଜିତ ଅଲିମ୍ପିକ୍ ଗେମ୍ସରେ କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ପରୀକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୯୦ ମସିହାରେ ଉଭୟ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆସୋସିଏସନ୍ ଅଫ୍ ଆଥଲେଟିକ୍ସ ଫେଡେରେସନ୍ (IAA) ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅଲିମ୍ପିକ୍ କମିଟି (ଆଇଓସି) ଏହି ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପରୀକ୍ଷାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ। ସେହି ଦିନଠାରୁ, ଜଣେ ଖେଳାଳିଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା ଦେବାକୁ କୁହାଯାଏ ଯଦି ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ କୌଣସି ସନ୍ଦେହ ଥାଏ କିମ୍ବା ସେହି ଖେଳାଳିଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଅନ୍ୟ କେହି ଅଭିଯୋଗ କରନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ସେହି ଅଭିଯୋଗ ପାଇଁ ଏକ ଦୃଢ଼ ଆଧାର ରହିବା ଜରୁରୀ ଅଟେ। ଏହା ପରେ, ହରମୋନ୍ ପରୀକ୍ଷଣର ଏକ ନୂତନ ଉପାୟରେ, ଜଣେ ଖେଳାଳି ମହିଳା ଭାବରେ ଖେଳିପାରିବେ କି ନାହିଁ ତାହା ସ୍ଥିର ହେଲା। ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବା ଜରୁରୀ ଯେ କୋଚିତ ଘଟଣା ଥିବ ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ପୁରୁଷ ଖେଳାଳି ମହିଳା ଖେଳାଳି ଭାବରେ କୌଣସି କ୍ରୀଡ଼ାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିବେ। ଏଥିସହ, ଇଣ୍ଟରସେକ୍ସ ଆଥଲେଟ୍ ଏବଂ ଟ୍ରାନ୍ସମ୍ୟାନ୍ ମହିଳା ଖେଳାଳିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମ୍ ଅଟେ।

ତେବେ ଜଣେ ଖେଳାଳି ମହିଳା ଖେଳାଳି କି ନୁହେଁ ତାହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପାଇଁ ମାନକ ସ୍ଥିର କରିବା ଠିକ୍ କି? କାରଣ ପ୍ରକୃତି କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଦୁଇ ଜଣଙ୍କୁ ସମାନ କରି ଗଢିନାହିଁ। ଏପରିକି ଦୁଇଜଣ ମହିଳା ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଯେ କେବଳ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଏହି ସ୍ଥିର ମାନାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ପଡିବ କାହିଁକି? ଠିକ୍ ଏହିଭଳି ଏକ ପ୍ରଶ୍ନ ଭାରତୀୟ ଆଥଲେଟ୍ ଦୂତି ଚାନ୍ଦ ମଧ୍ୟ ପଚାରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ସେହି ଲଢେଇ ତାଙ୍କ ସ୍ୱର ମହିଳାଙ୍କ ଅଧିକାର ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମ ହୋଇଗଲା। ଏଥି ସହିତ ଏହା ମାନବିକ ଅଧିକାର ପାଇଁ ଲଢେଇରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା।

ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ କେବଳ ଜଣେ ଖେଳାଳିଙ୍କ ବିଷୟରେ ଦର୍ଶାଯାଇ ନାହିଁ:

ଫିଲ୍ମ ‘ରଶ୍ମୀ ରକେଟ୍’ର ନିର୍ମାତା ଆରମ୍ଭରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଫିଲ୍ମଟି ଗୋଟିଏ ଖେଳାଳିଙ୍କ ଜୀବନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ନୁହେଁ। ସେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଦର୍ଶକଙ୍କୁ କିଛି କ୍ରୀଡ଼ାବିତଙ୍କ ଜୀବନ ସଂଗ୍ରାମ ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଇବ। ସେମାନଙ୍କୁ ସେହି ଖେଳାଳିମାନଙ୍କୁ ମନେ ପକାଇବ। ଅନେକ ଲୋକ ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରକୁ ଭାରତୀୟ ଆଥଲେଟ୍ ଦୂତି ଚାନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ସହିତ ତୁଳନା କରୁଛନ୍ତି। ଦୂତି ସେହି ଖେଳାଳିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଯିଏ କି ନିଜ ଅଧିକାର ପାଇଁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ। ଯିଏ ନିୟମକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସେ ପ୍ରଥମ ଖେଳାଳି ନୁହଁନ୍ତି ଯାହାଙ୍କ ସହ ଏହିପରି କିଛି ଘଟିଥିଲା। ଦୂତି ଚାନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଭାରତର ଅନ୍ୟ କେତେକ ଖେଳାଳିଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ନିୟମର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି।
୨୦୦୧ ମସିହାରେ, ଗୋଆର ଜଣେ ଯୁବ ସନ୍ତରଣକାରୀ ପ୍ରତୀମା ଗୋକର ଲିଙ୍ଗ ପରୀକ୍ଷାରେ ବିଫଳ ହେବା ପରେ ନିଜ ଜୀବନ ନେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ। ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ପରେ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଖେଳାଳି ଶାନ୍ତି ସୁନ୍ଦରରାଜନ୍ ମଧ୍ୟ ସମାନ ପରୀକ୍ଷଣର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ। ୨୦୦୬ ମସିହା ଏସୀୟ ଗେମ୍ସରେ ୮୦୦ ମିଟର ଦୌଡ଼ରେ ଶାନ୍ତି ସୁନ୍ଦରରାଜନ୍ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ପଦକ ଜିତିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ସେ ‘ଲିଙ୍ଗ ପରୀକ୍ଷା’ରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ପଦକ ଫେରେଇ ନିଆଯାଇଥିଲା। ଏହା ଶାନ୍ତି ସୁନ୍ଦରରାଜଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ଝଟକାଠାରୁ କମ୍ ନଥିଲା। ଗୋଟିଏ ପଟେ ତାଙ୍କ ପଦକ ଛଡ଼ାଇ ନିଆଯାଇଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ ପଟେ ତାଙ୍କ ଡାକ୍ତରୀ ରିପୋର୍ଟ ଟିଭିରେ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା।
ସେ ପୁରାପୁରି ଏକୁଟିଆ ଥିଲେ ଏବଂ ଏସବୁ ସହ ଲଢିବାବେଳେ ସେ ଡିପ୍ରେଶନର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ। ଭାଗ୍ୟ ବଶତଃ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ବଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲା। ଏବଂ ଏହା ପରେ ସେ ଜଣେ ପ୍ରଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ତାଲିମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ସେ କେବେବି ତାଙ୍କ ପଦକ ଫେରାଇ ଆଣି ପାରିନଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ଶାନ୍ତି ସୁନ୍ଦରରାଜନ୍ ଲୋକଙ୍କ ସମର୍ଥନ ପାଇ ନଥିଲେ ସେହି ସମୟରେ କାଷ୍ଟର ସେମେନିଆଙ୍କୁ ବହୁତ ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିଲା। ସେମେନିଆ ୧୮ ବର୍ଷ ବୟସରେ ୨୦୦୯ ବିଶ୍ୱ ଚାମ୍ପିଅନସିପ୍ ରେ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ପଦକ ଜିତିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସେହି ଘଟଣା ପୂର୍ବରୁ ତାଙ୍କୁ ‘ଲିଙ୍ଗ ପରୀକ୍ଷା’ ଦେବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଖବର ଉପରେ ଅନେକ ଆଲୋଚନା ଓ ପର୍ଯ୍ୟଲୋଚନା ଚାଲିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଫେଡେରେସନ୍ ସେମେନିଆଙ୍କ ସହ ଛିଡା ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଏକ ବର୍ଷ ପରେ ଦୌଡିବାକୁ ଅନୁମତି ମିଳିଥିଲା ​​ଏବଂ ତାଙ୍କ ପଦକ ତାଙ୍କଠାରୁ ଛଡ଼ାଯାଇ ନଥିଲା। ଏହି ମାମଲାରେ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ଯେ ତାଙ୍କର ଡାକ୍ତରୀ ରିପୋର୍ଟକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୁପ୍ତ ରଖାଯାଇଥିଲା।

ହାଇପରାଣ୍ଡ୍ରୋଜେନିଜିମ୍ କ’ଣ?

ସେମେନିଆଙ୍କ ମାମଲା ପରେ, IAAF ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହାଇପରାଣ୍ଡ୍ରୋଜେନିଜିମ୍ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଏକ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ। NHS ଅନୁଯାୟୀ, ହାଇପରାଣ୍ଡ୍ରୋଜେନିଜିମ୍ ହେଉଛି ଏକ ଏପରି ଚିକିତ୍ସା ଅବସ୍ଥା ଯେଉଁଥିରେ ମହିଳାଙ୍କ ଶରୀରରେ ଆଣ୍ଡ୍ରୋଜେନର ମାତ୍ରା ଅଧିକ ଥାଏ। ଆଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍ ହେଉଛି ପୁରୁଷମାନଙ୍କଠାରେ ସାଧାରଣତଃ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟେରନ୍ ପରି ହରମୋନ୍ ସମୂହ। ମହିଳାମାନଙ୍କ ଶରୀରରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ହରମୋନ୍ ଥାଏ କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ତର ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ପୁରୁଷଙ୍କ ତୁଳନାରେ ବହୁତ କମ୍ ଅଟେ।ମହିଳାମାନଙ୍କଠାରେ ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟେରନର ଏକ ସାଧାରଣ ମାତ୍ରାରେ ରହିବା ଉଚିତ୍, ଏହାକୁ ନେଇ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ବିଭିନ୍ନ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଅନେକ ଅଧ୍ୟୟନରେ ଏହା ଜଣାପଡିଛି ଯେ କେତେକ ମହିଳାଙ୍କ ଶରୀରରେ ଏହି ହରମୋନର ମାତ୍ରା ଅଧିକ ଥିବାବେଳେ କେତେକ ମହିଳାଙ୍କ ପାଖରେ ଏହି ହରମୋନର ମାତ୍ରା ବହୁତ କମ୍ ରହିଥାଏ।
କିଛି ଲୋକଙ୍କଠାରେ ଏଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍ ଅସମ୍ବେଦନଶୀଳ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ ହୋଇଥାଏ। ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ ଏହିପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଶରୀରରେ ପୁରୁଷ କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ (XY) ଥାଏ କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ଶରୀର ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟେରନ୍ ବ୍ୟବହାର କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ଏବଂ ସେଥିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ଶରୀର ବାହାରୁ ମହିଳା ପରି ଦେଖାଯାଏ।
ଆପଣ ଏହିପରି ଖେଳାଳୀମାନଙ୍କୁ କିପରି ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରିବେ?
୨୦୧୧ ରେ, IAAF ଏବଂ IOC ର ମେଡିକାଲ୍ କମିଶନଙ୍କ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଦଳ ରିପୋର୍ଟ ପରେ ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟେରନ୍ ସ୍ତରର ନୂତନ ସୀମା ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥିଲା। ସେହି ସମସ୍ତ ଖେଳାଳିଙ୍କୁ ମହିଳା ବର୍ଗରେ ଖେଳିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯାହାର ରକ୍ତ ନମୁନାରେ ଲିଟର ପିଛା ୧୦ ନାନୋମୋଲରୁ କମ୍ ଏଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍ ରହିଥିଲା। IAAF ଏହା ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି ଯେ ଜଣେ ଖେଳାଳିଙ୍କ ଲିଙ୍ଗ ପରୀକ୍ଷା କେବଳ ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଭିଯୋଗ କିମ୍ବା ଦୃଢ଼ ସନ୍ଦେହ ହେଲେ ହିଁ କରାଯିବ। ଏହାସହ ପରୀକ୍ଷା ଫଳକୁ ଗୁପ୍ତ ରଖାଯିବ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥିଲା। ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ଯଦି କୌଣସିି ଖେଳାଳି ଇପରାଣ୍ଡ୍ରୋଜେନିଜିମ୍ ଅବସ୍ଥାରେ ପୀଡିତ, ତା’ହେଲେ ଚିକିତ୍ସା ମାଧ୍ୟମରେ ଆଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍ ସ୍ତରକୁ ହ୍ରାସ କରିବାର ଏକ ବିକଳ୍ପ ରହିିବ।
ଦୂତି ଚାନ୍ଦଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସମାନ ବିକଳ୍ପ ଦିଆଯାଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ସେ କୌଣସି ଚିକିତ୍ସା କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ। ସେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାଧାବିଘ୍ନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ସିଷ୍ଟମକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲେ।
ଦୂତି ଚାନ୍ଦଙ୍କ ସଂଘର୍ଷ :
ଦୂତି ଚାନ୍ଦ ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ଛୋଟ ଗାଁରେ ବଢ଼ିଥିଲେ। ୨୦୧୩ ମସିହାରେ, ସେ ଏସୀୟ ଆଥଲେଟିକ୍ସରେ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ପଦକ ଜିତି ଦେଶ ପାଇଁ ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ଆଣିଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ମାତ୍ର ୧୮ ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୨୦୧୪ କମନୱେଲଥ ଗେମ୍ସ ପୂର୍ବରୁ ଦୂତି ଚାନ୍ଦଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ଦଳରୁ ବାହାର କରି ଦିଆଗଲା। ତାଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାର କାରଣ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯେ ସେ ହାଇପରାଣ୍ଡ୍ରୋଜେନିଜିମର ମାନଦଣ୍ଡ ପୂରଣ କରୁନାହାଁନ୍ତି। ତାଙ୍କୁ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ ଚିକିତ୍ସା କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ୨୦୧୯ ମସିହାରେ ସେ ବିବିସିକୁ ସେହି ଦିନଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ କହିଥିଲେ ଦୂତି।
ସେ କହିଥିଲେ, “ସେହି ସମୟରେ ଅନେକ ଲୋକ ମୋତେ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ହଇରାଣ କରିଥିଲେ। ଗଣମାଧ୍ୟମର ଲୋକମାନେ ମୋ ବିଷୟରେ ଅନେକ କଥା କହୁଥିଲେ। ମୁଁ ଚାହିଁ କି ମଧ୍ୟ ଟ୍ରେନିଂ କରି ପାରୁ ନଥିଲି। ମୋ ଗାଁର ଲୋକମାନେ ଭାବୁଥିଲେ ଯେ ମୁଁ ଜଣେ ପୁରୁଷ। ସେମାନଙ୍କୁ ଏପରି ଅବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ଜଣା ନଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଦୂତି ହାର ମାନିନଥିଲେ ଏବଂ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ। ତା’ ପରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ସେ କିଛି ଲୋକଙ୍କ ସମର୍ଥନ ମଧ୍ୟ ପାଇଲେ। ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମରେ ଥିଲେ ଲିଙ୍ଗ ସମସ୍ୟା ଉପରେ ଗବେଷଣା କରୁଥିବା ଗବେଷକ ପାୟୋଶିନି ମିତ୍ର।
ତାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ଦୂତି ତାଙ୍କ ମାମଲା CAS କୁ ନେବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ। ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କ୍ରୀଡ଼ାର ଏକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ। ତାଙ୍କର ସଂଗ୍ରାମ ବ୍ୟର୍ଥ ଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ସେ ୨୦୧୫ ରେ ନ୍ୟାୟ ପାଇଥିଲେ। ହାଇପରାଣ୍ଡ୍ରୋଜେନିଜିମ୍ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନିୟମ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବାକୁ CAS IAAF କୁ କହିଥିଲେ।
ସାମ୍ପ୍ରତିକ ନିୟମଗୁଡିକ କ’ଣ?

‘ଯୌନ ବିକାଶର ଭିନ୍ନତା’ ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଥିବା ଚିକିତ୍ସା ଅବସ୍ଥା ଉପରେ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାକୁ CAS IAAF କୁ କହିଥିଲା। ୨୦୧୮ ମସିହା ରେ, IAAF ମହିଳା ଏବଂ ଇଣ୍ଟରସେକ୍ସ ଆଥଲେଟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖା ଦେଉଥିବା ‘ଯୌନ ବିକାଶର ପାର୍ଥକ୍ୟ’ ପାଇଁ ନୂତନ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା।
ଯାହା ଅନୁଯାୟୀ, ହାଇପରାଣ୍ଡ୍ରୋଜେନିଜିମ୍ ଅବସ୍ଥା କିମ୍ବା XY କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ କିମ୍ବା ଆଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ ଥିବା ମହିଳାମାନେ ୪୦୦ ମିଟରରୁ ଏକ ମାଇଲ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୌଡ଼ିରେ ଭାଗ ନେଇ ପାରିବେ ନାହିଁ। ଏହି ନିୟମ ଅନ୍ୟ ଜାତି ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନୁହେଁ। ଯଦି ଏହିପରି ଖେଳାଳିମାନେ ଏହି ଇଭେଣ୍ଟରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ରକ୍ତରେ ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟେରନ୍ ସ୍ତରକୁ 5 nmol / ଲିଟରକୁ ଆଣିବାକୁ ପଡିବ।ସେମେନିଆଙ୍କୁ ଏହି ନିୟମର ଖରାପ ପ୍ରଭାବ ସହିବାକୁ ପଡିଲା। ସେ CAS ରେ ଆବେଦନ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ କେସ ହାରି ଯାଇଥିଲେ।
ସେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ମାମଲାକୁ ୟୁରୋପୀୟ ମାନବି ଅଧିକାରଙ୍କ କୋର୍ଟକୁ ନେଇଛନ୍ତି।